Bouw van een 42 toets hybride orgel

Na het bouwen van de 20 toets orgel was ik weer aan een nieuwe uitdaging toe. Door mijn goede contacten met Walter Höffle kwam ik ook in het bezit van bouwtekeningen en gegevens van een 42 toets orgel. Walter heeft deze gegevens nooit voltooid tot een geheel boek, maar het bevatte voor mij voldoende materiaal om aan de slag te kunnen. Het eerste wat mij er niet aan beviel, was het toegepaste gamma. Met wat aanpassingen hierin kwam je al gauw op dezelfde tonen als een 51er Limonaire, een veel frequenter toegepast gamma. Men late daar de sporen voor registerschuiven en slagwerk weg en men houdt 42 tonen over. Ziedaar de basis voor mijn orgel (als werknaam Höffle-Limonaire orgel genoemd).

Verder wilde ik geheel tegen mijn principes in deze orgel voorzien van besturingselectronica. Gezien het arbeidsintensieve werk van orgelrollen maken en het grote aanbod van muziek voor deze orgel leek me dit de beste oplossing. Toch wilde ik de nostalgische papierrol niet vaarwel zeggen en zo kwam ik op het idee om een hybride orgel te bouwen: spelend op midi bestanden en papierrollen. De truc? Heel simpel. Op iedere aansluiting naar het aftastblok wordt op de ventielkast een blokje van hardhout gemonteerd, waar de wind via een zijkanaal en een electromagneet kan ontsnappen en zo zijn beide speelwijzen mogelijk.

Met mijn reeds opgedane kennis, bestaande bouwtekeningen, tips van goede vrienden ging ik aan de slag. Eerst werkte ik op de computer diverse tekeningen uit en al gauw had ik een concept voor de behuizing en de grondplaat, waarin alle conducten gemaakt moeten worden.

Één probleem moest nog opgelost worden. Hoe moest het orgel afgewerkt worden en welke naam geef je het "beestje". Een orgel volgens Duitse bouwprincipes en toch met een Nederlands imago. Ik ben absoluut geen kunstenaar in afwerken dus de methode moest eenvoudig zijn. Door een wandtegeltje kwam ik op het idee om de orgel geheel wit te maken, voorzien van donkerblauwe decoraties, zodat het een Delftsblauwe look had. De naam? Wat kan je beter doen dan zo'n orgel vernoemen naar je wederhelft.... Alle beschilderingen werden eerst met behulp van carbon papier er op getekend en daarna met een fijn penseeltje overgeschilderd.

Via een collega hobbyist kon ik op dikte gemaakt mahoniehout krijgen. Hierdoor was het maken van de eerste twee registers aan melodiepijpen vrij vlug gedaan. Met in totaal 3 registers heeft Marietje 3 x 22 melodiepijpen, 12 accompagnementpijpen en 8 bassen uiteindelijk 86 orgelpijpen.

De 6 laagste baspijpen zijn traditiegetrouw aan de onderkant gemonteerd. Door Duitse fabrieksorgels goed te bestuderen, zag ik dat de baarden van de bassen afgeschuind werden. Dit leverde een duidelijke verbetering van de klank op.

De overige twee bassen en de laagste accompagnementspijpen werden achter de uitgezaagde lelies verstopt bij de balgen. De resterende accompagnementspijpen zijn verkropt in de hoeken van de melodiepijpruimte opgesteld.

De balgen zijn conform de 20 toets orgel gebouwd, alleen zijn de afmetingen evenredig gegroeid, waardoor een grote pompbeweging en dus meer lucht mogelijk werd. In plaats van grote lappen leer heb ik stroken leer toegepast en voor de vouwen vliegtuigtriplex gebruikt.

Ook heb ik een andere vorm toegepast in de hoeken van de balgen, waardoor een groter rendement behaald wordt.

Geleidelijk aan werden de afzonderlijke onderdelen voltooid en kon de orgel in elkaar gezet worden. Op onderstaande foto is duidelijk de plaats van de balg te zien met daarboven de ventielkast. Ook zijn daarboven de reeds eerder beschreven aftakking met electromagneet te zien en de wirwar van slangen ten behoeve van het aftastblok.

De electronica bestaat in feite uit twee componenten. De MIDI speler en een kaart, die de electromagneten aanstuurt welke rechts achter een hout schotje gemonteerd zit. In de MIDI speler kan een SD kaartje tot 2 GB gestoken worden. UItgaande van gemiddeld 25kb per liedje kan deze orgel dus ca. 80.000 liedjes herbergen, m.a.w. 80.000 orgelboeken.....Tot slot wat de electronica betreft, wordt deze gevoed door een 12V 7A accu, wat in de praktijk ononderbroken een speelplezier van ca. 14 uur oplevert.

Resteert nog een kar er onder en ziedaar "Marietje" in volle glorie! Inmiddels heeft Marietje al diverse optredens achter haar rug. Nu nog traditionele muziekrollen voor deze orgel maken.......

Marietje heeft ook in de huwelijksmis van mijn dochter gespeeld.